Theo anh Bùi Quang Minh (Minh Beta), khởi nghiệp luôn rất mệt mỏi và vất vả, nhưng nếu ý tưởng kinh doanh đủ lớn, nó sẽ giúp chúng ta có nhiều động lực và khát khao vượt qua mọi thử thách.
Minh Beta là một gương mặt tiêu biểu và kỳ cựu trong làng khởi nghiệp Việt. Cách đây khoảng hơn 10 năm, khi thị trường khởi nghiệp Việt Nam còn trong giai đoạn sơ khai, doanh nhân sinh năm 1983 này đã ‘làm mưa làm gió’ trên thị trường F&B với thương hiệu Doco Donuts.
Sau khi exit (thoát) thành công khỏi thị trường lúc phong trào tiêu dùng bánh donuts chìm xuống năm 2011, bẵng đi một thời gian chẳng ai nghe gì về những dự án kinh doanh tiếp theo của Minh Beta. Hỏi ra mới biết anh đi học MBA tại Harvard.
Sau khi trau dồi và tu nghiệp khắp thế giới, Minh Beta quay trở lại Việt Nam. Lần này, anh quyết định thử sức trong lĩnh vực phim ảnh chứ không phải F&B như nhiều người đồn đoán. Năm 2014, chuỗi rạp phim giá rẻ Beta Cinemas đã ra đời trong nỗi hào hứng của startup này và ánh mắt nghi ngờ của nhiều người.
Hiện tại, Beta Cinemas đã có 13 rạp trải dài trên khắp cả nước, bắt đầu triển khai mô hình nhượng quyền để đi nhanh hơn.
Lúc khởi nghiệp với Doco Donuts ở tuổi 20, anh có bị gia đình, người thân phản đối không?
Có chứ, bởi lúc đó mình đang có một công việc tốt ở bên Singapore. Khi Minh quyết định bỏ công việc đó để về Việt Nam kinh doanh, mọi người ngăn cản rất nhiều. Mọi người nghĩ là mình chưa có kinh nghiệm tự kinh doanh, trong khi có công việc lương cao được đi du lịch khắp thế giới thông qua những chuyến công du, thì tại sao mình lại bỏ nó?!
Nhưng mình chỉ nghĩ đơn giản thôi, nếu công việc đó không làm cho mình đam mê và mỗi sáng mình thức dậy mình không cảm thấy không vui vẻ và hơi khó khăn khi đi làm, mình nên bỏ để tìm một con đường khác.
Anh từng chia sẻ, kinh doanh Doco Donuts là kiểu ‘đánh quả’ – theo trend. Sau khi xu hướng tiêu dùng thay đổi, thì doanh thu của Doco Donuts giảm xuống cụ thể bao nhiêu để anh quyết định bán “hớt ngọn”?
Minh mở Doco vì nhìn ra được xu hướng tiêu dùng như thế cũng như muốn tận dụng cơ hội đó để tập tành kinh doanh. Thật sự là dự án Doco mang lại cho mình nhiều thứ và bài học lớn nhất rút ra là: phải biết dừng lại đúng thời điểm. Khi doanh thu các cửa hàng mang về không đủ trang trải các chi phí, tức là dòng tiền của mình bị âm thì nên bắt đầu tính chuyện thoát ra – exit khỏi nó.
Tất nhiên, không phải tháng đầu tiên như thế là mình đã quyết định dừng lại, mà phải kéo dài nhiều tháng. Lúc đó, mình biết rằng xu hướng tiêu dùng đó đã qua và mình cần phải dừng lại hoặc xoay chuyển sang mô hình kinh doanh khác.
Khởi nghiệp năm 2009 với Doco Donuts và Beta Cinemas năm 2014 giống và khác nhau ở điểm nào, thưa anh?
Một bên là câu chuyện hớt váng – tận dụng cơ hội ngay trước mắt, còn 1 bên là câu chuyện đầu tư vào lĩnh vực mà mình đam mê và sẽ theo đuổi trong một thời gian dài. Hiện giờ, Beta vẫn là câu chuyện dài tập của Minh và Minh cùng Beta Cinemas vẫn còn có thể làm nhiều thứ cho nền công nghiệp điện ảnh nước nhà.
Nguyên do khiến anh chọn mảng rạp phim để khởi nghiệp thay vì F&B như trước kia?
Minh nghĩ cơ hội kinh doanh phim ảnh ở thời điểm đó thú vị hơn rất nhiều. Bởi mảng F&B đã có quá nhiều đối thủ cạnh tranh và mảng đó cũng rất vất vả.
Quan trọng nữa là mình vẫn có niềm đam mê lớn với truyền thông. Trước giờ, Minh là người rất yêu nghệ thuật. Những thứ liên quan đến ca nhạc, phim ảnh luôn làm Minh rất hứng khởi. Minh tin là nếu mình làm được điều gì đó trong nền kinh tế điện ảnh, nó sẽ gây tác động sâu rộng đối với nhiều người dân Việt Nam. Đó là nguyên do mà mình chọn con đường này!
Anh không cảm thấy sợ hãi khi phải đối đầu với những tay chơi lớn như Galaxy, Lotte hay CGV?
Thật sự khi Minh chọn bước chân vào con đường xây dựng và phát triển chuỗi rạp phim, đã xác định đối thủ của mình sẽ là những ông rất lớn rồi. Nhưng Minh chọn một ngách đi riêng, chọn phân khúc với giá vé ở mức trung bình, phù hợp với nhiều người dân Việt Nam hơn. Minh rất tin vào con đường mà mình đã chọn và thực tế chứng minh, thị trường vẫn còn đủ rộng cho 1 startup mới hay một ‘cậu bé’ đang chập chững trong làng giải trí, có chỗ đứng nhất định tại thị trường rất quan trọng của Việt Nam.
Có không ít người cho rằng, việc anh ôm 5 tỷ nhờ lợi nhuận tích lũy được từ Doco Donuts để tham gia lĩnh vực này là kiểu “điếc không sợ súng”, anh có nghĩ mình như thế?
Nhìn qua thì thế thật, nhưng đã làm startup thì phải chấp nhận một mức rủi ro cao hơn bình thường. Minh tin cái sự quyết liệt đó sẽ giúp Minh cùng các cộng sự của mình đủ dũng cảm và kiên trì vượt qua các thử thách trong các chặng đường khởi nghiệp.
Vậy thách thức nào suýt nữa đã đánh gục anh cùng Beta Cinemas trong hơn 6 năm phát triển?
Chính là Covid! Covid có lẽ đã hạ gục không ít doanh nghiệp – nhất là giới startup và công ty của Minh cũng vừa trải qua một giai đoạn lao đao, khó khăn như vậy. Hầu hết mọi người đột nhiên mất niềm tin và luôn tự hỏi không biết bao giờ các rạp phim của Beta mới quay trở lại hoạt động như trước đó.
Thời điểm lock-down đó quả thật cực kỳ khó khăn: tiền mặt bên mình cũng hết, nhà đầu tư bắt đầu có những băn khoăn vì không biết bao giờ mới hết Covid và doanh nghiệp bắt đầu có doanh thu… Nhưng sau cùng, tâm thế tích cực của Minh đã giúp doanh nghiệp vượt qua thời điểm khó khăn đó. Minh đã thuyết phục được các nhà đầu tư để họ tin vào một tương lai dài hạn hơn, chứ không phải Covid ngắn hạn nữa, mà nhìn vào nhu cầu tiêu dùng của đất nước Việt Nam có 100 triệu dân, cần rất nhiều nhu cầu giải trí.
Covid-19 rồi cũng sẽ đi qua và nhu cầu xem phim giải trí sẽ quay trở lại. Đó là những luận điểm giúp Minh thuyết phục được nhà đầu tư và có cái kết tốt đẹp.
Beta Cinemas vừa nhận được 8 triệu USD tiền đầu tư từ quỹ Daiwa PI Partners ngay trong thời điểm Covid-19. Anh có cho rằng mình đã thực hiện được một nhiệm vụ tưởng rằng “bất khả thi’?
Cũng có một chút. Lúc đó ai cũng nghĩ sẽ rất khó để chốt được deal đầu tư này trong thời điểm nhạy cảm thế kia. Nói sao nhỉ? Kiểu như một câu trong bài hát “Việt Nam ơi đánh bay Covid” của Minh ấy, mình cứ tin mình sẽ chiến thắng và mình sẽ thuyết phục mọi người bằng tâm thế đó. Tất nhiên, trước Covid-19, kết quả kinh doanh của Beta đã rất là tốt rồi. Đó chính là những điều khiến Daiwa quyết định xuống tiền.
Tâm thế của người lãnh đạo như Minh là mấu chốt để thuyết phục nhà đầu tư. Mình làm sao phải khiến họ tin rằng, mình sẽ dẫn dắt được đội ngũ của mình vượt qua những thời điểm khó khăn.
Từ số vốn 5 tỷ, chỉ trong vòng hơn 6 năm, công ty của anh đã được định giá tới 1.000 tỷ đồng. Anh có ngạc nhiên với tốc độ phát triển của Beta?
Đúng là doanh nghiệp của Minh được định giá 1.000 tỷ đồng, nhưng đó là trên giấy tờ. Minh vẫn chưa bán một cổ phiếu nào cả. Nhưng mà mình nghĩ việc mình dùng số vốn ít ỏi xông vào một thị trường khó khăn, đã có nhiều ông lớn trấn giữ như thế, mà chỉ trong thời gian ngắn mình đã tăng được giá trị công ty cao như thế; chứng tỏ: thị trường Việt Nam rất tiềm năng và còn nhiều cơ hội cho các bạn trẻ có thể thắng nếu có những ý tưởng kinh doanh sáng tạo và táo bạo.
Anh và công ty đã có kế hoạch sử dụng những đồng vốn đầu tư đó ra sao?
Đầu tiên, chúng tôi sẽ mở rộng số lượng rạp, tiếp theo là nâng cấp các rạp cũ để chúng có cái diện mạo mới – new look sáng sủa, trẻ trung và đẹp đẽ; phù hợp hơn với tập khách hàng chủ lực của Beta là giới trẻ.
Đặc biệt, Beta sẽ tấn công mạnh vào thị trường miền Nam và mở cụm rạp ở TP. HCM trong thời gian sắp tới. Ngoài ra, Minh sẽ triển khai mô hình nhượng quyền với các đối tác địa phương, để cùng với họ mở các cụm rạp chiếu phim phục vụ khán giả khắp toàn quốc.
Theo anh, đâu là 3 yếu tố quan trọng nhất để thuyết phục thành công các nhà đầu tư đồng ý đồng hành cùng startup?
Tôi nghĩ, đầu tiên là vision, tức startup phải có tầm nhìn đủ xa, đủ rộng và đủ đam mê tham vọng; thứ hai là tố chất của người lãnh đạo – của team có đủ năng lực để thực hiện những cái tầm nhìn đó hay không; thứ ba quan trọng không kém là thái độ đúng.
Vì đã là startup đồng nghĩa với việc sẽ gặp khó khăn vất vả, có những thử thách mình chưa gặp bao giờ và không biết làm thế nào. Thế nên, chỉ có thái độ đúng mới giúp mình đủ sức vượt qua những vất vả – thách thức đó.
Anh cảm thấy khởi nghiệp bây giờ so với trước đây dễ hay khó?
Chuyện khó dễ rất khó nói, vì mỗi thời nó có những thách thức và cơ hội riêng. Bây giờ hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam đã tốt hơn trước đây rất nhiều, nhưng đồng thời thị trường cũng nhiều cạnh tranh hơn. Minh nghĩ tại bất cứ thời điểm nào vẫn là lựa chọn những việc chúng ta làm tốt nhất thôi. Còn so sánh thời này với thời kia thì nó chẳng giúp được chúng ta trong hành trình khởi nghiệp đâu.
Nếu có lời nhắn nhủ gì đó dành cho các bạn trẻ khởi nghiệp anh sẽ nói gì?
Ủa, nói vậy là Minh đã già rồi hả, Minh còn trẻ mà! Nói vậy thôi, nếu có một bạn trẻ hơn đến hỏi Minh, thì lời khuyên của Minh là: chắc chắn ý tưởng khởi nghiệp đó đủ sức khiến bạn mất ngủ nhiều đêm. Một ý tưởng hay dự án nào đó, phải khiến bạn trăn trở – băn khoăn về nó, khiến bạn cảm thấy vô cùng hào hứng và nó thực sự thú vị – hấp dẫn, khiến bạn nghĩ về nó không ngừng nghỉ; thì mới đủ cho bạn làm nó và bỏ hết mọi thứ là lao vào nó.
Đã là khởi nghiệp sẽ rất mệt mỏi – vất vả, nếu bạn không có động lực và khát khao từ sứ mệnh mà ý tưởng mang lại, bạn khó vượt qua được mọi thứ.
Nếu có ai đó đang chuẩn bị khởi nghiệp trong lĩnh vực phim ảnh như anh, anh sẽ khuyến khích hay ngăn cản?
Tất nhiên là khuyến khích rồi. Phim ảnh và các lĩnh vực liên quan vẫn còn nhiều cơ hội để cho các bạn trẻ tham gia vào. Tuy nhiên, muốn tham gia vào hệ sinh thái đó ở thời điểm này thì buộc bạn phải có mô hình đủ hấp dẫn, khác lạ cũng như cách làm và triển khai khác thời điểm của Minh. Minh cũng chỉ có lời khuyên dựa trên những gì Minh đã trải qua thôi, còn thời điểm này đã khác lúc Minh khởi nghiệp năm 2014 rất nhiều.
Anh vẫn đang làm phim để bổ trợ cho Beta Cinemas. Nhưng tại Việt Nam, làm một bộ phim hay và thú vị là không dễ?
Không phải tại Việt Nam , mà ở đâu cũng khó khăn hết. Vì làm ra một tác phẩm nghệ thuật đủ mới mẻ và hấp dẫn cũng như có những thông điệp đủ mạnh để truyền tải đến khán giả đều rất khó khăn.
Nhưng với Minh, làm phim là điều cần thiết, vì nó bổ trợ cho lĩnh vực chính của công ty Minh là rạp chiếu phim. Nhưng làm nghệ thuật là công việc của cả cuộc đời, mình càng sống lâu, càng có nhiều trải nghiệm thì cách mình kể chuyện càng sâu sắc và thú vị hơn. Minh không hề vội vàng.
Hiện tại, Minh không dám khẳng định mình là nhà làm phim giỏi, chỉ có thể chắc chắn một điều là mỗi ngày mình sẽ giỏi hơn 1 chút. Đây là điều mà Minh tâm niệm và sẽ cố gắng hơn, đi cùng nó trên chặng đường dài.
Nói về nghệ thuật, hằn bài hát “Việt Nam ơi” mang lại cho anh tiền tác quyền không ít?
Không hẳn như thế đâu! So với thu nhập từ những công việc khác của Minh, nó chỉ là một niềm vui nho nhỏ thỉnh thoảng đến. Bài hát đó là món quà mà Minh muốn tặng cho tất cả những người Việt Nam, nên Minh chỉ truy thu tiền tác quyền khi nó được sử dụng cho mục đích thuần thương mại, còn khi nó được sử dụng trong những sự kiện mang tính cộng đồng hoặc xã hội; Minh rất vui khi tặng mọi người kiễn phí.
Anh có cảm thấy việc bài hát “Việt Nam ơi” quá nổi tiếng vừa là may mắn cũng vừa là áp lực, anh có sợ không thể sáng tác bài hát nào hay hơn nữa?
Không, Minh chẳng áp lực gì cả. Minh nghĩ đó là một điều may mắn vì mình có 1 tác phẩm được yêu mến đến vậy. Nó không hề ngăn cản Minh tiếp tục sáng tác các bài hát, đi hát hoặc có những sản phẩm nghệ thuật khác.
Bởi Minh nghĩ, trên chặng đường của mỗi con người, không được để những thành công trong quá khứ điều khiển quyết định ở tương lai. Mọi người nên dám ước mơ, dù mình đã làm được gì đi chăng nữa, cũng nên giữ cho mình ngọn lửa nhiệt huyết nhằm sáng tạo không ngừng những thứ mới mẻ.
Trong con người anh thì phần nghệ sỹ và phần doanh nhân chiếm tỷ lệ như thế nào? Nếu tính nghệ sỹ và doanh nhân “đánh nhau” bên trong con người anh khi anh cần quyết định gì đó, thì anh sẽ làm gì?
Minh nghĩ là chuyện đó không tách bạch được đâu, vì đó là 2 mặt của con người Minh. Tất cả mọi thứ là 1 tổng thể tạo nên con người Minh Beta.
Minh rất mong chờ những dịp như thế xảy ra. Khi mình có những mâu thuẫn bên trong con người mình, chứng tỏ mình có những insight – nhận định mới và Minh sẽ tận dụng những cơ hội đó để tìm hiểu xem, vì sao mình có những ý tưởng trái ngược nhau và cách nhìn trái ngược nhau về một vấn đề như vậy.
Và thường khi mình nhìn sâu vào bên trong con người mình như thế để tìm kiếm câu trả lời là mình đang lớn lên!
Cảm ơn anh!
Quỳnh Như
Theo Trí Thức Trẻ